Triady – Droga Łaski i Pokoju

Strona główna > Pytania i odpowiedzi

Pytania i odpowiedzi

2. Jak do poszukiwania prawdy obiektywnej ma się zasada „tolerancji i dialogu”?

Żaden człowiek nie zna pełnej prawdy obiektywnej. Ograniczają nas zmysły, możliwości umysłowe, wyuczone wzorce myślenia czy dostęp do informacji. Jako istoty niedoskonałe możemy jedynie prawdy poszukiwać, zbliżać się do niej, częściowo ją odkrywać. Każdy – mając tego świadomość albo nie – w sprawach zasadniczych uważa, że jest bliżej prawdy, czyli „wie lepiej”. Nie ma w tym nic złego (zarzut taki jest absurdalny, gdyż nie można go czynić z pozycji innej, jak tylko „wiedzącego lepiej”). Zło pojawia się wówczas, gdy człowiek stwierdza, że wie już wszystko i nie musi więcej szukać.

Jednym ze sposobów dochodzenia do prawdy obiektywnej jest dialog z drugim człowiekiem. Aby jednak dialog mógł taką funkcję spełniać, musi być uczciwy i nie przekraczać granic tolerancji. Do tego potrzeba dobrej woli wszystkich zaangażowanych stron.

Uczciwy dialog polega na wolnej od fałszu i ataków osobistych wymianie merytorycznych argumentów. Jeżeli jego celem jest ustalenie prawdy obiektywnej, wymaga przyjęcia przez strony założenia, że prawda ta znajduje się „poza nimi”, gdzieś „z boku”, i tam należy wspólnymi siłami – łącząc posiadaną wiedzę, doświadczenie i umiejętności – jej szukać (nie powinno się mylić tego założenia z błędnym sloganem „prawda zawsze leży pośrodku”, gdyż prawda obiektywna nie jest kwestią kompromisu racji czy wypadkowej poglądów, lecz siły merytorycznych argumentów). Konstruktywny dialog pozwala zbliżyć się do prawdy co najmniej jednej z jego stron.

Prezentowane podczas prowadzenia dialogu poglądy nie mogą przekraczać granicy tolerancji, którą wyznacza obiektywne zło moralne. Nikt nie toleruje „poglądów”, uderzających w jego prawo do życia, godność czy tożsamość religijną lub narodową. W takiej sytuacji protestuje każdy i nie ma miejsca na to, aby „pięknie się różnić”. Uniwersalista protestuje także w obronie innych ludzi.

Gdy zło lub głupota rozmówcy przekracza dopuszczalną miarę, pozostaje tylko wycofać się i odejść, pamiętając o dobrej radzie Marka Twaina: „Nie dyskutuj z idiotą. Najpierw sprowadzi cię do swojego poziomu, a potem pokona doświadczeniem”. Nie zawsze i nie z każdym można szukać prawdy.

1. Jakie korzyści płyną z poszukiwania prawdy obiektywnej?

W stopniu, w jakim człowiek nie zna lub nie chce znać prawdy obiektywnej o świecie, jest on istotą ograniczoną. W stopniu, w jakim człowiek nie zna lub nie chce znać prawdy obiektywnej o sobie samym, jest on istotą zniewoloną.

W pierwszym przypadku prawda obiektywna „otwiera oczy” na otaczającą rzeczywistość, czyniąc człowieka świadomym istniejących szans i zagrożeń. Dotyczy to zarówno rzeczywistości materialnej, jak i tej hipotetycznej nadprzyrodzonej.

W drugim przypadku prawda obiektywna wyzwala, czyniąc człowieka świadomym własnych możliwości i ograniczeń, a co za tym idzie także miejsca w świecie. Można całe życie spędzić w lesie lub za kratami więzienia bez dostępu do edukacji i być człowiekiem wewnętrznie wolnym, i można posiadać wszechstronne wykształcenie oraz pełną swobodę realizacji marzeń i być osobą do cna zniewoloną. Widocznym znakiem wewnętrznej wolności jest pokora, zniewolenia – pycha.

Już samo poszukiwanie prawdy rozwija człowieka, choć dopiero jej odkrywanie przynosi wymierne korzyści. Szerokie horyzonty oraz wewnętrzna wolność pozwalają podejmować racjonalne decyzje, prowadzące do największego możliwego dobra dla wszystkich. Bez prawdy nie ma m.in. sprawiedliwości, a bez sprawiedliwości nie ma zgody i trwałego pokoju. Nawiązując do jednej z podstawowych zasad prawa, można stwierdzić, że „nieznajomość prawdy obiektywnej szkodzi”. Temu, kto szuka prawdy, jej odkrywanie daje również satysfakcję.

Z drugiej strony odkrywanie prawdy wymaga wysiłku, niesie ze sobą ciężar odpowiedzialności i często skutkuje samotnością i wyobcowaniem (jak mawiają niektórzy: „Im wyżej w góry, tym mniej ludzi”), a nawet wrogością otoczenia („Kto trzęsie drzewem prawdy, temu padają na głowę obelgi i nienawiść”. Konfucjusz). Ta druga strona sprawia, że większość przedstawicieli homo sapiens nie jest na poważnie zainteresowana poszukiwaniem prawdy. A kto nie szuka prawdy na poważnie, ten jej nie dostrzega nawet wtedy, gdy naga staje przed jego oczami.

Strona główna > Pytania i odpowiedzi

NAWIGACJA

Podstawę dla treści prezentowanych na

stronie stanowi uniwersalizm etyczny.

ETUN

Prawa autorskie zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie materiałów dozwolone wyłącznie w celach niekomercyjnych, związanych z ideą strony, w formie niezmienionej i z podaniem źródła. Wszelkie inne wykorzystanie tylko za zgodą autora.