Dziergowice / Oderwalde

Wieś (ok. 1700 mieszkańców) na linii brzegowej Odry, ze śladami osadnictwa z epoki neolitu (4500-1800 p.n.e.). Wzmiankowana po raz pierwszy w dokumencie z 1274 roku, w którym książę Władysław Opolski zezwala rycerzowi Heinrichowi przepisać swoje dobra „Croscina” na prawo niemieckie. Późniejszymi właścicielami wsi byli m.in. przedstawiciele słynnych śląskich rodów szlacheckich: von Oppersdorff, von Gaschin i von Reibnitz. Powstał tu port rzeczny oraz pierwsza nad Odrą karczma. Wieś rozwijała się dynamicznie, przybierając charakter rolniczo-przemysłowy. Obecnie działa w niej wiele firm i organizacji. Dzięki terenom leśnym, akwenom wodnym i unikalnemu starorzeczu Odry posiada duży potencjał agroturystyczny.

PZ 1 – POCZĄTEK ETAPU Kościół św. Anny z początku XX wieku. Msze Święte Kościół neogotycki, wybudowany w roku 1905 (w 1906 konsekrowany) w miejscu drewnianego z 1610 roku. Zniszczony w ok. 60% pod koniec II wojny światowej, odrestaurowany został w latach 1946-1949. W przyległym do kościoła grobowcu spoczywa urodzony w Dziergowicach biskup Gerard Kusz (1939-2021). Źródło: dziergowice.pl, bierawa.pl, Wikipedia

Lubieszów / Libischau (Liebenbach)

Wieś (ok. 500 mieszkańców) na prawym brzegu Odry. Jej historia sięga roku 1380, kiedy to Konrad II, książę oleśnicki i kozielski, w wystawionym w Koźlu dokumencie podarował w uznaniu wiernej służby ziemie między Bierawą i Dziergowicami Mikołajowi von Libischau. W XVIII wieku wieś została włączona do włości sławięcickich rodziny von Hohenlohe, w których pozostawała do 1945 roku. Jej malownicze położenie sprzyja rozwojowi turystyki.

PZ 2 Kapliczka św. Jana Nepomucena z 2. poł. XVIII w. Według legendy zbudowana w miejscu, w którym ustępująca po powodzi woda pozostawiła figurę świętego. Źródło: bierawa.pl

Bierawa / Birawa (Reigersfeld)

Wieś (ok. 1300 mieszkańców) nad rzeką Bierawką, prawym dopływem górnej Odry. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z 1308 roku, gdy książę Kazimierz Bytomski zezwolił rycerzom Bartłomiejowi i Piotrowi z rodu Beraw przenieść lokację wsi na prawo niemieckie. Później wieś była w posiadaniu m.in. rodzin: Dluhomil, von Reisewitz i von Hoym. W latach 1782-1945 należała do włości sławięcickich książąt von Hohenlohe. Podczas II wojny światowej w pobliżu Bierawy powstały zakłady chemiczne, produkujące benzynę syntetyczną. Alianckie bombardowania zniszczyły nie tylko bierawskie zakłady, ale i dużą część miejscowej zabudowy. Po wojnie w ramach utworzonego przez polskich komunistów systemu Centralnych Obozów Pracy funkcjonował tu obóz pracy nr 4. Obecnie Bierawa jest dobrze rozwiniętą miejscowością przemysłowo-rolniczą, na terenie której działają różnorodne firmy i organizacje. Posiada również walory turystyczne.

PZ 3 Kościół Trójcy Świętej z 1562 roku. Wzniesiony w stylu późnego renesansu z fundacji Piotra Dluhomila, do roku 1639 był świątynią ewangelicką. Wewnątrz zachowały się, pochodzące z XVII w.: późnorenesansowa ambona oraz barokowe ołtarze i chrzcielnica. Źródło: bierawa.pl, Wikipedia

Odra / Oder

Największa rzeka Śląska, płynąca w większości na jego obszarze, którego stanowi centralną oś. Jej całkowita długość wynosi 854,3 km (przed regulacją ponad 1000 km). Źródła rzeki znajdują się na Morawach, na zboczu Fidlovego kopca, najwyższego szczytu Gór Odrzańskich w Sudetach Wschodnich. Uchodzi do Zalewu Szczecińskiego. Głównymi lewobrzeżnymi dopływami Odry są rzeki sudeckie, jak: Opawa, Nysa Kłodzka, Bystrzyca, Kaczawa, Bóbr, Nysa Łużycka. Do najważniejszych dopływów prawobrzeżnych należą: Warta, Mała Panew, Barycz, Ina. Bieg rzeki dzieli się na: górny (od źródeł do Kędzierzyna-Koźla), środkowy (od Kędzierzyna-Koźla po ujście Warty) i dolny (od ujścia Warty do Zalewu Szczecińskiego). Największym miastem nad Odrą jest Wrocław, stolica Śląska, wyprzedzająca

pomorski Szczecin. Inne znaczniejsze śląskie miasta nad Odrą to: Ostrawa, Zielona Góra, Głogów, Kędzierzyn-Koźle oraz historyczne stolice Górnego Śląska Opole i Racibórz.

W czasach rozkwitu Śląska pod panowaniem niemieckim rzeka została uregulowana i stanowiła tętniący życiem szlak żeglugowy, przyczyniając się do rozwoju ekonomicznego regionu. Regres cywilizacyjny, jaki nastąpił na Śląsku po II wojnie światowej, dotknął jednak także Odrzańskiej Drogi Wodnej, która z powodu zaniedbań i braku inwestycji utraciła swoje znaczenie gospodarcze. Dzięki inicjatywie prywatnej i samorządowej wzrasta natomiast znaczenie turystyczne Odry. Na całej jej

długości powstają mariny, pozwalające docenić walory przyrodnicze i kulturowe śląskiej ziemi, we Wrocławiu regularnie odbywają się rejsy turystyczne białej floty. Atutem rzeki jest jej połączenie z europejskim systemem dróg wodnych poprzez kanały Odra-Sprewa i Odra-Hawela. Źródło: Wikipedia

PZ 4 Most nad Odrą między Bierawą a Ciskiem.

*** Tradycyjnym symbolem Śląska jest liść dębu – jego kształt przypomina historyczne granice regionu, żyła główna odwzorowuje Odrę, a żyłki boczne jej dopływy. Odra w pełni zasługuje na miano

„królowej śląskich rzek”.

W książce „Brzozy i wielkie piece. Dzieciństwo na Górnym Śląsku” Horst Bienek napisał: „Odra była dla Ślązaków czymś więcej niż tylko rzeką, była mitem. Mówiło się o ojcu Renie. Ale Odra była tak po prostu rodzaju żeńskiego, jak Łaba, u nas mówiło się: Matka Odra. Już w tym uwidacznia się cześć dla niej. Płynie środkiem tej krainy, ale jej nie dzieli: tętnica główna.” Źródło: RAŚ Facebook

Cisek / Czissek (Friedenau O.S.)

Wieś (ok. 1100 mieszkańców) na lewym brzegu Odry. W okolicy ślady osadnictwa od czasów późnego paleolitu (14000-8000 p.n.e.). Po raz pierwszy wzmiankowana w 1239 roku, gdy książę opolsko-raciborski Mieszko II Otyły potwierdził przekazanie przez szlachcica Goslara (lub Gosława) ziem w Cisku zakonowi rycerskiemu joannitów. Formalnego aktu darowizny na rzecz zakonu wraz z nadaniem prawa lokacji wsi dokonał książę w specjalnym dokumencie z roku 1241. Na przestrzeni wieków wśród właścicieli Ciska znaleźli się przedstawiciele takich rodzin, jak: Zakrzewscy, von Gaschin, von Promnitz, von Larisch-Moennich, von Haslingen-Schickfus. W 1818 roku we wsi założono szkołę katolicką. W plebiscycie z roku 1921 zdecydowana większość tutejszej ludności wybrała opcję polską. Podczas spisu powszechnego w 2002 roku większość mieszkańców gminy zadeklarowała narodowość niepolską – śląską lub niemiecką. Wieś ma charakter rolniczy z elementami agroturystyki. Źródło: cisek.pl, Wikipedia

PO DRODZE Figury rycerzy zakonu joannitów (Zakonu Maltańskiego) przed Halą Sportową. Na tarczy kawalerowie maltańscy informują, iż są związani z Ciskiem już od prawie 800 lat.

PZ 5 Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, wybudowany w latach 1922-1927. Łączy styl neoromański z neogotyckim. Posiada plan krzyża łacińskiego oraz formę bazyliki.

*** Od XV w. mieszkańcy Ciska należeli do parafii w Starym Koźlu i wizyty w kościele wymagały od nich przeprawy przez Odrę. Parafię w Cisku erygowano w 1919 roku jako jedną z kilku po tragicznym wypadku, który miał miejsce 15 maja 1890 roku, gdy podczas przeprawy przez Odrę utonęły 43 osoby, w większości dziewczynki wracające do domów z katechezy dla dzieci pierwszokomunijnych w Sławikowie. Źródło: Wikipedia, www.slawikow.pl

Landzmierz / Landsmierz (Neudeich)