Triady – Droga Łaski i Pokoju
Strona główna > Przewodnik Triad – Śląskiej Drogi Łaski i Pokoju > Etap 2: Dziergowice – Większyce
Etap 2: Dziergowice – Większyce
Opis
2S
Średniej długości etap (ok. 22 km) w płaskim terenie. Droga prowadzi przez szereg niedużych miejscowości, pośród łąk, pól uprawnych i wiejskich zagród. Pod koniec etapu Kędzierzyn-Koźle w jego części kozielskiej – pierwsze większe miasto na szlaku Triad.
Mapa
Etap 2: Dziergowice – Lubieszów – Bierawa – Cisek – Landzmierz – Kobylice – Kędzierzyn-Koźle – Większyce (22,3 km)
Na szlaku
Dziergowice / Oderwalde
Wieś (ok. 1700 mieszkańców) na linii brzegowej Odry, ze śladami osadnictwa z epoki neolitu (4500-1800 p.n.e.). Wzmiankowana po raz pierwszy w dokumencie z 1274 roku, w którym książę Władysław Opolski zezwala rycerzowi Heinrichowi przepisać swoje dobra „Croscina” na prawo niemieckie. Późniejszymi właścicielami wsi byli m.in. przedstawiciele słynnych śląskich rodów szlacheckich: von Oppersdorff, von Gaschin i von Reibnitz. Powstał tu port rzeczny oraz pierwsza nad Odrą karczma, funkcjonowały młyny, tartak, cegielnia i cementownia. Wieś rozwijała się dynamicznie, przybierając charakter rolniczo-przemysłowy. Posiadała szkołę, stację kolejową i od 1905 roku Ochotniczą Straż Pożarną. Obecnie działa w niej wiele firm i organizacji. Lasy, akweny wodne i unikalne starorzecze Odry umożliwiają rozwój agroturystyki.
PZ 1 – POCZĄTEK ETAPU Kościół św. Anny z 1905 roku. Msze Święte Kościół neogotycki, wybudowany w roku 1905 (konsekrowany w 1906) w miejscu drewnianego z 1610 roku. Zniszczony w ok. 60% pod koniec II wojny światowej, odrestaurowany został w latach 1946-1949. W przyległej do kościoła kwaterze grobowej spoczywa m.in. urodzony w Dziergowicach biskup Gerard Kusz (1939-2021).
Szachulcowa kaplica cmentarna z 1794 roku. Na cmentarzu przy Kościele św. Anny można podziwiać zabytkową kaplicę, którą pod koniec XVIII wieku ufundował młynarz Jan Jaskolka. Kaplica jest budowlą konstrukcji drewnianej szkieletowej z wypełnieniami ceglanymi. Wzniesiona na planie prostokąta kostnica łączy się z niewielką kwadratową przybudówką, mieszczącą kapliczkę. Wysoki dach namiotowy kapliczki wieńczy drewniana wieżyczka na sygnaturkę, nakryta gontową iglicą z ozdobnym ażurowym monogramem imienia Najświętszej Marii Panny. Źródło: dziergowice.pl, bierawa.pl, Wikipedia
Lubieszów / Libischau (Liebenbach)
Wieś (ok. 500 mieszkańców) na prawym brzegu Odry. Jej historia sięga roku 1380, kiedy to Konrad II, książę oleśnicki i kozielski, w wystawionym w Koźlu dokumencie podarował w uznaniu wiernej służby ziemie między Bierawą i Dziergowicami Mikołajowi von Libischau. W późniejszych latach wieś należała do rodziny Dluhomil z Bierawy, następnie w XVIII wieku została włączona do włości sławięcickich rodziny von Hohenlohe, w których pozostawała do 1945 roku. Malownicze położenie miejscowości sprzyja rozwojowi turystyki. Odbywają się tutaj Ogólnopolskie Zawody Psich Zaprzęgów. Źródło: bierawa.pl
PZ 2 Kapliczka św. Jana Nepomucena z drugiej połowy XVIII wieku. Drewniana kapliczka o konstrukcji słupowej, przykryta dachem stożkowym zakończonym wieżyczką z dzwonem, na którym oznaczono rok 1767. Wewnątrz kapliczki znajduje się barokowa rzeźba św. Jana, wykonana z piaskowca. Według legendy kapliczka została zbudowana w miejscu, w którym ustępująca po powodzi woda pozostawiła figurę świętego. Źródło: www.polskaniezwykla.pl
Bierawa / Birawa (Reigersfeld)
Wieś (ok. 1300 mieszkańców) nad rzeką Bierawką, prawym dopływem górnej Odry. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z 1308 roku, gdy książę Kazimierz Bytomski zezwolił rycerzom Bartłomiejowi i Piotrowi z rodu Beraw przenieść lokację wsi na prawo niemieckie. Później wieś była w posiadaniu m.in. rodzin: Dluhomil, von Reisewitz i von Hoym. W latach 1782-1945 należała do włości sławięcickich książąt von Hohenlohe. Podczas II wojny światowej w pobliżu Bierawy powstały zakłady chemiczne, produkujące benzynę syntetyczną. Alianckie bombardowania zniszczyły nie tylko bierawskie zakłady, ale i dużą część miejscowej zabudowy. Po wojnie w ramach utworzonego przez polskich komunistów systemu Centralnych Obozów Pracy funkcjonował tu obóz pracy nr 4. Obecnie Bierawa jest dobrze rozwiniętą miejscowością przemysłowo-rolniczą, na terenie której działają różnorodne firmy i organizacje. Posiada również walory turystyczne.
PZ 3 Kościół Trójcy Świętej z 1562 roku. Wzniesiony w stylu późnego renesansu z fundacji Piotra Dluhomila, do roku 1639 był świątynią ewangelicką. Wewnątrz zachowały się, pochodzące z XVII wieku: późnorenesansowa ambona oraz barokowe ołtarze i chrzcielnica. Źródło: bierawa.pl, Wikipedia
Odra / Oder
Największa rzeka Śląska, płynąca w większości na jego obszarze, którego stanowi centralną oś. Jej całkowita długość wynosi 854,3 km (przed regulacją ponad 1000 km). Źródła rzeki znajdują się na Morawach, na zboczu Fidlovego kopca, najwyższego szczytu Gór Odrzańskich w Sudetach Wschodnich. Uchodzi do Zalewu Szczecińskiego. Głównymi lewobrzeżnymi dopływami Odry są rzeki sudeckie, jak: Opawa, Nysa Kłodzka, Bystrzyca, Kaczawa, Bóbr, Nysa Łużycka. Do najważniejszych dopływów prawobrzeżnych należą: Warta, Mała Panew, Barycz, Ina. Bieg rzeki dzieli się na: górny (od źródeł do Kędzierzyna-Koźla), środkowy (od Kędzierzyna-Koźla po ujście Warty) i dolny (od ujścia Warty do Zalewu Szczecińskiego). Największym miastem nad Odrą jest Wrocław, stolica Śląska, wyprzedzająca pomorski Szczecin. Inne znaczniejsze śląskie miasta nad Odrą to: Ostrawa, Zielona Góra, Głogów, Kędzierzyn-Koźle oraz historyczne stolice Górnego Śląska Opole i Racibórz.
W czasach rozkwitu Śląska pod panowaniem niemieckim rzeka została uregulowana i stanowiła tętniący życiem szlak żeglugowy, przyczyniając się do rozwoju ekonomicznego regionu. Regres cywilizacyjny, jaki nastąpił na Śląsku po II wojnie światowej, dotknął jednak także Odrzańskiej Drogi Wodnej, która z powodu zaniedbań i braku inwestycji utraciła swoje znaczenie gospodarcze. Obecnie dzięki inicjatywie prywatnej i samorządowej wzrasta znaczenie turystyczne Odry. Na całej jej długości powstają mariny, pozwalające docenić walory przyrodnicze i kulturowe śląskiej ziemi, a we Wrocławiu regularnie odbywają się rejsy turystyczne białej floty. Atutem rzeki jest jej połączenie z europejskim systemem dróg wodnych poprzez kanały Odra-Sprewa i Odra-Hawela. Źródło: Wikipedia
PO DRODZE Most nad Odrą między Bierawą a Ciskiem.
*** Tradycyjnym symbolem Śląska jest liść dębu – jego kształt przypomina historyczne granice regionu, żyła główna odwzorowuje Odrę, a żyłki boczne jej dopływy. Odra w pełni zasługuje na miano królowej śląskich rzek.
W książce „Brzozy i wielkie piece. Dzieciństwo na Górnym Śląsku” Horst Bienek napisał: „Odra była dla Ślązaków czymś więcej niż tylko rzeką, była mitem. Mówiło się o ojcu Renie. Ale Odra była tak po prostu rodzaju żeńskiego, jak Łaba, u nas mówiło się: Matka Odra. Już w tym uwidacznia się cześć dla niej. Płynie środkiem tej krainy, ale jej nie dzieli: tętnica główna”. Źródło: Ruch Autonomii Śląska FB
Cisek / Czissek (Friedenau)
Wieś (ok. 1100 mieszkańców) na lewym brzegu Odry. W okolicy ślady osadnictwa od czasów późnego paleolitu (14000-8000 p.n.e.). Po raz pierwszy wzmiankowana w 1239 roku, gdy książę opolsko-raciborski Mieszko II Otyły potwierdził przekazanie przez szlachcica Goslara (lub Gosława) ziem w Cisku zakonowi rycerskiemu joannitów. Formalnego aktu darowizny na rzecz zakonu wraz z nadaniem prawa lokacji wsi dokonał książę w specjalnym dokumencie z roku 1241. Na przestrzeni wieków wśród właścicieli Ciska znaleźli się przedstawiciele takich rodzin, jak: Zakrzewscy, von Gaschin, von Promnitz, von Larisch-Moennich, von Haslingen-Schickfus. W 1818 roku we wsi założono szkołę katolicką. W plebiscycie z roku 1921 większość tutejszej ludności wybrała opcję polską. Podczas spisu powszechnego w 2002 roku większość mieszkańców gminy zadeklarowała narodowość niepolską – śląską lub niemiecką. Wieś ma charakter rolniczy z elementami agroturystyki. Działa w niej prywatne Muzeum Wsi Joannitów, zorganizowane w 2012 roku przez Alojzego Ketzlera, współzałożyciela (2008) Towarzystwa Piastowania Śląskiej Mowy „Danga”. Źródło: cisek.pl, www.dladziedzictwa.org, Wikipedia
PO DRODZE Pomnik mieszkańców Ciska/Czissek, poległych na frontach I wojny światowej. W dolnej części pomnika napis w języku niemieckim: „DLA NASZYCH POLEGŁYCH BOHATERÓW Z LAT 1914-18 WDZIĘCZNA SPOŁECZNOŚĆ CISKA”.
PZ 4 Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny z 1927 roku. Świątynia, wybudowana w latach 1922-1927, łączy styl neoromański z neogotyckim. Posiada plan krzyża łacińskiego oraz formę bazyliki. Przy kościele znajduje się Grota Lurdzka.
*** Od XV wieku mieszkańcy Ciska należeli do parafii w Starym Koźlu i wizyty w kościele wymagały od nich przeprawy przez Odrę. Parafię w Cisku erygowano w 1919 roku jako jedną z kilku po tragicznym wypadku, do którego doszło 15 maja 1890 roku, kiedy to podczas przeprawy przez Odrę utonęły 43 osoby, w większości dziewczynki wracające do domów z katechezy dla dzieci pierwszokomunijnych, prowadzonej w kościele w Sławikowie. Źródło: www.slawikow.pl
Landzmierz / Landsmierz (Neudeich)
Wieś (ok. 500 mieszkańców) na lewym brzegu Odry. Założona w XVIII wieku, w roku 1845 posiadała młyn wodny, karczmę i cegielnię. W 1880 roku powstała tu dwuklasowa szkoła. Źródło: cisek.pl
OPCJA (+150 m) Można wędrować zgodnie z mapą Triad, bezpieczniej i bliżej natury, ale można też dołożyć 100-200 m ulicą Główną, by obejrzeć kapliczkę i przydrożne krzyże.
Kobylice / Kobelwitz
Wieś (ok. 500 mieszkańców) w obszarze przyległym górnej Odry. Powstała ok. 1300 roku, była siedzibą rodu rycerskiego von Kobelwitz. Później wieś należała m.in. do ostatniego Piasta opolskiego Jana II Dobrego, Habsburgów, Johanna von Oppersdorff oraz rodzin von Plettenberg i Renard. Od co najmniej XIX wieku istniały tutaj dwie cegielnie, z których jedną zlikwidowano, a drugą w 1918 roku zastąpiono nową. Nowa cegielnia zakończyła pracę w wyniku „powodzi tysiąclecia” z lipca 1997 roku. Źródło: www.palaceslaska.pl, opolankazpasja.pl
W czasie II wojny światowej w Kobylicach funkcjonował niemiecki nazistowski obóz pracy dla Żydów. Po wojnie w ramach utworzonego przez polskich komunistów systemu Centralnych Obozów Pracy (COP) działał tu obóz nr 116. W obozach COP, podobnie jak w wielu innych powojennych obozach koncentracyjnych na Śląsku, Polacy dopuszczali się licznych zbrodni na autochtonicznej, w większości całkowicie niewinnej ludności śląskiej i niemieckiej (Tragedia Śląska 1945-1956). Źródło: sztetl.org.pl, Wikipedia, Marek Łuszczyna „Mała zbrodnia. Polskie obozy koncentracyjne”
PZ 5 Kościół św. Marii Magdaleny z 1913 roku.
„Ta książka nie powinna się ukazać. Nie będzie łatwa i przyjemna. Nie udowodni, że polskie obozy koncentracyjne nie istniały. Nie zaprzeczy bestialstwu i okrucieństwu polskich strażników. Nie powie, że wraz z „wyzwoleniem” przez Armię Czerwoną czas makabrycznych obozów na ziemiach polskich dobiegł kresu. Marek Łuszczyna przedstawia wstrząsający reportaż, w którym odsłania zakazane karty polskiej historii. Tuż po zakończeniu drugiej wojny światowej w poniemieckich obozach koncentracyjnych w nieludzkich warunkach pracują i umierają Ślązacy, Niemcy, Żołnierze Wyklęci oraz więźniowie polityczni niewygodni dla nowej władzy. Ich cierpienie było przemilczane przez lata”. Źródło: Okładka książki Marka Łuszczyny „Mała zbrodnia. Polskie obozy koncentracyjne”
Kędzierzyn-Koźle / Kandrzin-Cosel (Heydebreck-Cosel)
Miasto (ok. 52 tys. mieszkańców) nad Odrą przy ujściu Kłodnicy i Kanału Gliwickiego (na trasie Odrzańskiej Drogi Wodnej i międzynarodowej drogi wodnej E-30), w południowo-wschodniej części Niziny Śląskiej, w Kotlinie Raciborskiej. Powstało w 1975 roku z połączenia czterech miast, których historia sięga XII-XIII wieku: Koźla, Kędzierzyna, Kłodnicy i Sławięcic. Kędzierzyn-Koźle znany jest z dużego portu rzecznego w Koźlu, z przemysłu chemicznego, a także z osiągającego międzynarodowe sukcesy klubu siatkarskiego ZAKSA. Stanowi ważny węzeł drogowy i kolejowy. W mieście odbywają się cykliczne imprezy kulturalne o zasięgu ponadregionalnym, jak: Międzynarodowy Festiwal Filmów Niezależnych „Publicystyka”, Ogólnopolski Konkurs Literacki „Krajobrazy Słowa”, Ogólnopolski Przegląd Piosenki Żeglarskiej i Poezji Morskiej „Szantki”, Ogólnopolski Przegląd Piosenki Turystycznej i Poezji Śpiewanej „Wrzosowisko”.
W historii miasta wiodącą rolę odgrywają dzieje jego najstarszej części – Koźla. Koźle było jednym z pierwszych grodów na Śląsku, posiadając strategiczne znaczenie na skrzyżowaniu szlaków handlowych z Opawy do Opola i Wrocławia oraz z Pragi do Bytomia i Krakowa. Wzmiankowane już w 1104 roku (jako „miasto trzech kasztelanów Kozłów”, do czego nawiązuje godło Koźla i herb Kędzierzyna-Koźla), weszło w skład księstwa opolsko-raciborskiego Piastów śląskich, a po jego podziale – udzielnego księstwa kozielsko-bytomskiego (1281-1355), kiedy to otrzymało prawa miejskie (1281). Wraz z hołdem Kazimierza Bytomskiego księstwa ze stolicami w Bytomiu i Koźlu stały się w roku 1289 lennem króla Czech, by następnie z państwem czeskim przejść pod panowanie Habsburgów w 1526 roku. Ostatnim Piastem śląskim, władającym Koźlem (1509-1532), był książę opolski Jan II Dobry. Gdy w roku 1563 miasto zakupił Johann von Oppersdorff, przestało być ono miastem książęcym, a stało się prywatnym. Późniejszymi właścicielami Koźla byli m.in. Andrzej Kochcicki oraz hrabia Ferdinand von Plettenberg. W 1739 roku Austriacy utworzyli w Koźlu Twierdzę Koźle, otaczając całe miasto umocnieniami, co ograniczyło jego rozwój gospodarczy.
W roku 1741 ziemię kozielską zbrojnie zajęli Prusacy. Rozbudowali oni Twierdzę Koźle, zastępując austriackie fortyfikacje nowymi. Król Prus Fryderyk II Wielki, który doceniał strategiczne położenie miasta, w latach 1746-1754 osobiście doglądał robót. Nowa Twierdza Koźle skutecznie oparła się wojskom austriackim podczas wojny siedmioletniej w 1758 roku oraz wojskom napoleońskim w roku 1807 (wprawdzie po pięciu miesiącach walk skapitulowała, ale w związku z zawarciem pokoju w Tylży nie została oddana oblegającym). Likwidacja twierdzy kozielskiej nastąpiła w 1873 roku, odblokowując rozwój gospodarczy miasta.
PO DRODZE Koźle. Poklasztorny Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, zbudowany w latach 1751-1753 w stylu barokowym, z zespołem budynków dawnego Klasztoru Franciszkanów z 1753 roku.
Pruskie, a od utworzenia Cesarstwa Niemieckiego w 1871 roku niemieckie rządy przyniosły ziemi kozielskiej z jednej strony brutalną sekularyzację klasztorów (jak kasata w 1810 roku Klasztoru Franciszkanów w Koźlu, obecnego tu od 1431 roku), z drugiej szereg wielkich inwestycji gospodarczych: 1) budowa Kanału Kłodnickiego, łączącego Koźle z Gliwicami i szerzej całą przemysłową część Górnego Śląska (oprócz Gliwic szczególnie Zabrze i Królewską Hutę/Chorzów) z Berlinem i resztą Prus (1792-1812); 2) uruchomienie linii kolejowej Opole-Gliwice ze stacją w Kędzierzynie (1845); 3) otwarcie linii kolejowej, łączącej Koźle z Prudnikiem i Nysą (1876); 4) budowa portu rzecznego w Koźlu (1891-1908) – Koźle-Port (Cosel Oderhafen) był największym portem rzecznym na Odrze i drugim pod względem przeładunków portem rzecznym w Europie; 5) budowa Kanału Gliwickiego, będącego następcą Kanału Kłodnickiego (1935-1939). Nastąpił szybki rozwój przemysłu, zwłaszcza hutniczego, stoczniowego i papierniczego.
PZ 6 Rynek w Koźlu.
W czasie II wojny światowej na terenie dzisiejszego Kędzierzyna-Koźla wzniesiono duże zakłady chemiczne, produkujące benzynę syntetyczną. Uległy one znacznym zniszczeniom w wyniku alianckich nalotów oraz późniejszego radzieckiego i polskiego demontażu. Kilka lat po wcieleniu niemieckiego Śląska do Polski w roku 1945, na bazie tego, co pozostało, rozpoczęto odbudowę miejscowego przemysłu chemicznego. Obecnie miasto tętni życiem, chociaż pod względem gospodarczym daleko mu do świetności z czasów niemieckich, czego przykładem jest upadający kozielski port. Źródło: www.kedzierzynkozle.pl, Wikipedia
OPCJA (+2x150 m) Koźle (za PZ 8). Wodociągowa wieża ciśnień, wybudowana w latach 1900-1902.
Kościół św. Zygmunta i św. Jadwigi Śląskiej w Kędzierzynie-Koźlu
PZ 7 Koźle. Kościół św. Zygmunta i św. Jadwigi Śląskiej (XIII-XVI w.). Msze Święte Kościół po raz pierwszy wzmiankowany w 1293 roku, kiedy to biskup wrocławski Jan przyznał plebanii w Koźlu dziesięcinę z kilku wsi. W XV i XVI wieku zarówno parafia, jak i kościół znajdowały się pod patronatem zakonu rycerskiego joannitów (na portalu wejścia głównego zrekonstruowano krzyż joannitów i datę 1511). Na przestrzeni dziejów obiekt kilkakrotnie ulegał zniszczeniom na skutek wojen i pożarów. Po pożarze miasta z 1454 roku z pierwotnej świątyni ocalała jedynie Kaplica Najświętszej Marii Panny. Fundatorami odbudowy byli starosta Górnego Śląska Jan Bielik (XV w.) oraz w głównej mierze właściciel Koźla Johann von Oppersdorff (XVI w.). Ponowna konsekracja odbyła się w roku 1570. Kościół po kolejnych zniszczeniach (wojna trzydziestoletnia, wojny prusko-austriackie i napoleońskie) podlegał gruntownym remontom i przebudowie, uzyskując obecny, neogotycki kształt (z gotycko-renesansową wieżą) w drugiej połowie XIX wieku. Na okres międzywojenny przypada natomiast generalna restauracja wnętrza. Wykonano wówczas m.in. nowy ołtarz główny (sygnowany ALBERT SIEGERT BRESLAU SEPTEMBER 1936) oraz zainstalowano organy firmy Rieger (1929). Po II wojnie światowej (1958) w dzwonnicy na wieży umieszczono cztery dzwony, odlane w odlewni dzwonów w Goduli (obecna dzielnica Rudy Śląskiej). W latach 2002-2003 do kościoła zostały sprowadzone relikwie jego patronów: św. Zygmunta i św. Jadwigi Śląskiej, patronki całego historycznego Śląska.
Świątynia posiada trzy nawy: główną oraz dwie boczne w postaci kaplic – Kaplicy Najświętszego Serca Pana Jezusa i Kaplicy Najświętszej Marii Panny z uznawanym za cudowny obrazem Matki Boskiej z Koźla.
Kaplica Najświętszej Marii Panny (XIV w.). Dobudowana do kościoła od strony południowej na początku XIV wieku (konsekrowana w 1323 roku), jako jedyna część pierwotnej świątyni przetrwała liczne zniszczenia i pożary. Tutaj przed rokiem 1480 umieszczono obraz Matki Boskiej z Koźla, sprowadzony do kościoła ok. 1420 roku. Wyposażenie kaplicy stanowią ponadto: ołtarz (wykonany w 1996 roku przez firmę Halupczok z Opola) oraz figury – św. Anny z Maryją i św. Józefa z Jezusem. Pod posadzką kaplicy spoczywa w krypcie grobowej troje krewnych fundatora kościoła z rodu Oppersdorffów. W przedłużeniu nawy znajdują się: gotycki krucyfiks z XVI wieku, renesansowa tablica z kartuszem herbowym zmarłej w 1570 roku Agnes Wittich, a także figura Niepokalanego Serca Maryi.
Cudowny obraz Matki Boskiej z Koźla (ok. 1420). Obraz, zwany również obrazem Matki Bożej z Koźla lub obrazem Madonny kozielskiej, powstał w latach 1420-1430 w Czechach, najprawdopodobniej w Ołomuńcu. Jest blisko spokrewniony z obrazem Matki Bożej Bytomskiej, który albo stanowi jego kopię, albo też obydwa wizerunki mają wspólny pierwowzór. Kult obrazu został zapoczątkowany już w XV wieku. Jego wyrazem było kopiowanie kozielskiej ikony, a także powołanie w roku 1478 przy Kaplicy NMP specjalnego bractwa, propagującego uczestnictwo w nabożeństwach maryjnych i kult Matki Bożej. Protokół wizytacyjny kościoła z 1713 roku nadmienia, że obraz udekorowano srebrnymi koronami oraz srebrną szatą wysadzaną kamieniami szlachetnymi (podczas prac konserwatorskich w 2004 roku ozdoby zostały zdemontowane). Od roku 1996, kiedy to odnowiono kaplicę, przed obrazem regularnie odbywają się nabożeństwa do Matki Bożej.
Obraz Matki Boskiej z Koźla reprezentuje typ Hodegetrii (z grec. wskazująca drogę) – najstarszy, pochodzący z Bizancjum, wzorowany na otaczanej kultem jako dzieło św. Łukasza Ewangelisty ikonie z Klasztoru Ton Hodigon (Dla Przewodników) w Konstantynopolu, typ ikonograficzny przedstawienia Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus na ręku. Matka Boża lewą ręką podtrzymuje Jezusa, a prawą wskazuje na Niego jako „drogę, prawdę i życie”. Jezus w jednej ręce trzyma Ewangelię (symbol nauczyciela), drugą błogosławi. „Ta, która jest przewodniczką w drodze”, „Wskazująca Drogę” – w nazwie tej zawarta jest koncepcja wszystkich ikon maryjnych, niosących przesłanie, że Matka Boża, która umożliwiła przyjście na świat Zbawiciela, zawsze do Niego prowadzi.
W parafii niezwykle żywy jest kult Miłosierdzia Bożego. W roku 2003 do kościoła sprowadzono relikwie św. Faustyny Kowalskiej. Poświęcono wówczas figury Jezusa Miłosiernego i św. Faustyny, umieszczone na łuku tęczowym. W 2016 roku świątynia wzbogaciła się o relikwie św. Jana Pawła II, wielkiego orędownika tego kultu. W Kaplicy Najświętszego Serca Pana Jezusa znajduje się obraz Jezusa Miłosiernego (obraz Miłosierdzia Bożego, obraz „Jezu, ufam Tobie”). W ramach Stowarzyszenia Apostołów Bożego Miłosierdzia działa parafialna Grupa Miłosierdzia Bożego. W kościele regularnie odmawiana jest Koronka do Miłosierdzia Bożego. Źródło: www.parafiakozle.pl, Wikipedia
Zamek Piastów Kozielskich w Kędzierzynie-Koźlu
PZ 8 Koźle. Zamek Piastów Kozielskich (XIII/XIV w.). Na początku XIII wieku na Wzgórze Zamkowe przeniesiono istniejący w Koźlu gród kasztelański, tworząc pierwsze w tym miejscu założenie obronne. Na przełomie XIII i XIV stulecia opolscy Piastowie wznieśli tutaj murowany zamek, będący siedzibą władcy samodzielnego księstwa kozielskiego (1281-1355). Wieżę mieszkalną i dziedziniec otoczono wówczas murem z bramą i czworoboczną basztą. Całość dodatkowo chroniła fosa. Zamek w swojej historii wielokrotnie ulegał zniszczeniom na skutek wojen i pożarów, był odbudowywany i przebudowywany. W XVI wieku nowy właściciel, Johann von Oppersdorff, dokonał jego odbudowy w stylu renesansowym, w trakcie której powstały obiekty tzw. przedzamcza, dom mieszkalny i wysoka basteja. Wiek XVIII to przebudowa na potrzeby pruskiej Twierdzy Koźle. Podczas jej oblężenia przez wojska napoleońskie w 1807 roku ponownie doszło do zniszczenia zamku, jednak w stosunkowo dobrym stanie zachowało się przedzamcze, pełniące podówczas funkcję szpitala garnizonowego. Obiektu nie oszczędziła także II wojna światowa. Obecnie z oryginalnych budowli w najlepszym stanie znajduje się odrestaurowana Baszta, będąca siedzibą Towarzystwa Ziemi Kozielskiej oraz Muzeum Ziemi Kozielskiej. Źródło: muzeumkozle.pl, www.kedzierzynkozle.pl, sokoliszlak.cba.pl
Większyce / Wiegschütz (Neumannshöh)
Wieś (ok. 1100 mieszkańców) na niewielkim wzgórzu zamykającym dolinę Odry. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1352 roku, kiedy to książę opolski Bolko I wystawił dokument potwierdzający nadanie Petriscowi i jego następcom praw książęcych. W XV w. miejscowość stała się siedzibą rodową Manowskich. Nabyta w 2. poł. XVI w. przez Oppersdorffów, weszła w skład należącego do nich państwa stanowego Koźle (Herrschaft Cosel). Później wraz z państwem stanowym była własnością Andrzeja Kochcickiego, Habsburgów, Plettenbergów i Hohenzollernów. Po wydzieleniu z państwa stanowego w posiadaniu rodzin von Gruttschreiber, Heimann i Pyrkosch. Od drugiej dekady XX w. w ramach utworzonego przez Emila Pyrkoscha państwa stanowego Większyce (Herrschaft Wiegschuetz). Miejscowość na przestrzeni stuleci pełniła funkcje militarne. Gdy w roku 1741 ziemię kozielską zajęli Prusacy, znacznie rozbudowali oni Twierdzę Koźle, tworząc m.in. wysuniętą przed wały obronne Redutę Większycką. W 1845 roku we wsi znajdowała się szkoła katolicka, cegielnia, cukrownia oraz dwa folwarki. Od 1895 roku działa tutaj jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, uhonorowana w roku 1996 najwyższym odznaczeniem – złotym znakiem związku. Obecnie atutem Większyc jest dobrze rozwinięte rolnictwo i sieć placówek handlowo-usługowych. Szczególną atrakcję turystyczną stanowi odnowiony zespół pałacowy z 1871 roku. Źródło: www.palaceslaska.pl, renskawies.pl
Pałac w Większycach
PZ 9 Pałac w Większycach z 1871 roku. W 1853 roku dobra rycerskie Większyce zakupił radca handlowy Ernst Heimann, który dziewięć lat później przekazał je swojemu synowi, doktorowi filozofii Maxowi Heimannowi. Nowi właściciele założyli przy dworze rozległy park krajobrazowy (22 ha) z 69 gatunkami drzew i krzewów oraz malowniczym stawem (według legendy na istniejącej na stawie wyspie znajdowała się piękna biała altana z posągami Adama i Ewy, przy których o zachodzie słońca spotykali się zakochani). Ok. roku 1870 Max Heimann wyburzył drewniany dwór i w jego miejscu wzniósł nowy pałac w stylu historyzmu z dominującymi elementami neogotyckimi (prace zakończono w 1871 roku). W pałacu urządzono m.in. salę herbową z herbami Piastów śląskich oraz śląskich miast. Doceniając dobre dla Niemiec czasy po wojnie francusko-pruskiej, właściciel kazał umieścić przy schodach do wieży napis, zachowany do dzisiaj: „Wybudowano mnie w wielkich czasach, dobrze temu, kto oglądał takie czasy”. Na klatce schodowej znalazło się również swoiste wyznanie wiary gospodarzy: „Boże, chroń mego kroku, bym nie upadł”, pieczołowicie odrestaurowane przez obecnych właścicieli. W 1912 roku od spadkobierców Maxa Heimanna nabył Większyce królewski radca handlowy Emil Pyrkosch, pionier przemysłu chemicznego w Raciborzu i zasłużony dla tego miasta filantrop. W pałacu spędzały wakacje jego wnuki, które – co znamienne – same musiały zapracować na kieszonkowe, ścielić łóżka i przynosić wodę ze źródła w parku. Wody tej używano także podczas chrztów w rodzinie. W latach 30. XX w. Emil Pyrkosch sprzedał majątki ziemskie, a Pałac w Większycach przekazał na cele społeczne. Mieściły się w nim kolejno: przed II wojną światową przedszkole, w jej trakcie szpital – najpierw dla niemieckich oficerów, potem dla żołnierzy sowieckich, a w latach 1946-1986 Uniwersytet Ludowy. Później budynek niszczał. W 2003 roku obiekt zakupił prywatny inwestor, który przeprowadził niezwykle udaną renowację i uczynił go ogólnodostępnym jako Restauracja Pałac Większyce. Źródło: www.palacwiekszyce.pl, www.palaceslaska.pl, osiemstop.pl
OPCJA Restauracja Pałac Większyce. Restaurację warto odwiedzić zarówno ze względu na walory turystyczno-estetyczne, by móc nacieszyć się widokiem wspaniale odrestaurowanych pałacowych wnętrz, jak i zalety kulinarne, o których najlepiej świadczy fakt, że Restauracja Pałac Większyce wielokrotnie trafiała do zestawienia 100 najlepszych restauracji w Polsce (ranking Poland Best Restaurants), a także znalazła swoje miejsce na Szlaku Kulinarnym „Opolski Bifyj”.
Kościoły parafii św. Urbana w Większycach
Przed utworzeniem samodzielnej parafii w Większycach mieszkańcy wsi należeli do parafii św. Zygmunta i św. Jadwigi Śląskiej w Koźlu. W 1924 roku w miejscowości wybudowano Kościół św. Urbana, w którym Msze Święte odprawiali księża z parafii kozielskiej. W roku 1981 dekretem bp. Alfonsa Nossola została erygowana parafia św. Urbana w Większycach. Wkrótce włączono do niej wieś Radziejów. Ponieważ Kościół św. Urbana okazał się za mały, by sprostać rosnącej liczbie wiernych, a jego rozbudowa nie była możliwa, w latach 1983-1986 wzniesiono nową świątynię – Kościół Najświętszej Maryi Panny Matki Miłosierdzia, konsekrowany przez bp. Alfonsa Nossola.
PZ 10 – KONIEC ETAPU Kościół Najświętszej Maryi Panny Matki Miłosierdzia, zbudowany w latach 1983-1986 (konsekrowany w 1986).
OPCJA (+2x200 m) Kościół św. Urbana z 1924 roku (konsekrowany w 1925). Przy kościele znajduje się wybudowana w okresie wznoszenia nowej świątyni Grota Lurdzka oraz krzyż z końca XIX wieku. Źródło: Wikipedia
Hotel i Restauracja Ada w Większycach
OPCJA (+350 m) – NOCLEG BSP+ 2021 Hotel Ada. Hotel i Restauracja Ada to obiekt zlokalizowany w centrum miejscowości. Jeżeli ktoś pragnie następnego dnia wyruszyć wcześnie rano i nie jest zainteresowany przysługującym mu śniadaniem, to istnieje możliwość zamiany tegoż na lunch w dniu przybycia.
Strona główna > Przewodnik Triad – Śląskiej Drogi Łaski i Pokoju > Etap 2: Dziergowice – Większyce
Podstawę dla treści prezentowanych na
stronie stanowi uniwersalizm etyczny.
ETUN
© 2021-2025 Grzegorz Berke
Prawa autorskie zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie materiałów dozwolone wyłącznie w celach niekomercyjnych, związanych z ideą strony, w formie niezmienionej i z podaniem źródła. Wszelkie inne wykorzystanie tylko za zgodą autora.